Week 6

Voor jullie vermaak weer een uitgebreid verslag van maar liefst 6533 woorden! Geniet er van!


Zondag 19 Augustus
Itepela

Als ik de binnenplaats van Pedro zijn terrein oploop zie ik een vast gebonden geit aan een paal. Dit heb ik al eerder mee gemaakt, dit betekend dat het dier uitkozen is om geslacht te worden. Ik blijf even kijken naar het dier, dan komen de mannen met het slacht mes. Ze nemen het dier mee naar een veldje, net buiten het terrein. Daar wordt het dier neergelegd op de aarde. De mannen bidden en danken God voor dit dier. Het gebed duurt enkele minuten. Ze zijn er van bewust dat God dit dier heeft geschapen en dat ze straks het leven nemen van het dier. Het gebed is best indrukwekkend en vertoond veel respect naar God en ook naar het dier. Dan wordt het dier gedood.
Omdat Tim vandaag vertrekt laat Pedro een feestmaal maken voor de mensen. De maaltijd voor de middag zal bestaan uit geitenvlees en chima. De gehele geit wordt gebruikt voor de maaltijd. Het enige wat niet in de pan gaat is de huid en de kop. Deze worden op een later moment gegeten.
Pedro is vandaag een beetje in de war met alle talen en gaat er van uit dat ik alles begrijp wat hij tegen Tim vertelt. Vandaag mis is redelijk wat informatie. Ik vraag regelmatig om een vertaling maar om na elke zin weer vertaling te vragen is wat te veel vragen voor mij.
Zo begrijp ik dat Tim vandaag de laatste seminar geeft over het huwelijk. Hij en Pedro gaan naar de kerk en ik verbind mijn ipad met het telefoon netwerk voor internet.
Het is niet snel maar het werkt. Het duurt soms vijf minuten om een foto in lage kwaliteit te uploaden!
Op een gegeven moment hoor ik geluiden uit de kerk komen, die mij voor komen als zijnde de kerk dienst en niet de seminar.
Ik besluit maar even te kijken en het blijkt inderdaad de dienst te zijn. Zo blijkt dat het niet altijd even makkelijk is hier als je de taal niet begrijpt.
De kerk is vol, of misschien beter: de hut is vol. Er zijn zeven bezoekers van jeugd met een opdracht uit Chili aanwezig. Zij verblijven hier voor een maand om te kijken hoe het team hier in Itepela werkt. De Chilenen doen de school van Frontier Missions, wat inhoud dat ze opgeleid worden om kerken te stichten. Het team hier in Itepela is daar ook voor opgeleid en doen goed werk hier. De Yao bevolking valt namelijk onder de nog niet bereikte volken. Dat er hier in Itepela een Yao kerk is, is erg bijzonder.
De dienst begint net als in Nederland met aanbidding. Hier maken ze de liederen zelf. Persoonlijk vind ik dat veel mooier want er zit voor de mensen hier veel meer diepgang in en worden passie gezongen. Wij in Nederland kopieren veel liederen vanuit andere landen en vertalen deze, dan verliest het lied vaak diepgang en ook passie.
Na de aanbidding komt het laatste stuk van de seminar reeks van Tim. Het is mooi om te zien hoe de gezinnen actief mee doen en echt willen leren van Tim. Na afloop maakt tim van ieder gezin een foto. Hij wil ieder gezin een familie foto geven, om in hun huis te hangen, zodat ze aan de seminar herinnerd worden.
Na het middag eten geeft Pedro ons een rondleiding in het mini dorpje naast het terrein van Pedro. Daar wonen mensen die door hun eigen familie zijn verstoten omdat ze christen zijn geworden en de familie 'islamitisch' is. De islam is niet vergelijkbaar met wat wij nederlanders kennen. Hier is het vaak gemixt met natuurgeloof.
De mensen die in dit christelijke dorpje wonen zijn nu elkaar familie en doen dan ook veel samen. Zo wordt het eten verdeelt en helpt ieder elkaar. Misschien is dorpje niet het goede woord maar eerder een soort stadsdeel want het maakt gewoon deel uit van het dorp.
In het dorp is een oven die gebruikt wordt door de bakker, de bakker is het eerste beroep in het christelijke dorp, langzaam komen er steeds meer mogelijkheden om beroepen uit te oefenen, Pedro investeert veel om de mensen een beroep te geven zodat ze hun gezin kunnen onderhouden.
Wat mij opvalt in het dorp is een duiventil. Ik vraag Pedro waarom iemand als hobby duiven houden heeft. Hij antwoord dat als er honger is, ze een duifje pakken voor bij de chima.
Dan gaan we de markt over. Iedere zondag is er markt. Vorig jaar was er hoofdzakelijk kleding en bijna geen eten. Dit jaar is er veel tomaat, die waren er vorig jaar bijna niet. Nu zie je ook nog een aantal andere groenten op de markt!
Tim en ik zijn attracties, alle mensen bekijken ons goed en de kinderen willen ons aanraken. Pedro gaat niet naar de markt om dingen te kopen, voor hem is het het moment om mensen te spreken die hij anders bijna niet tegenkomt. Ik loop met Pedro mee om al die mensen te ontmoeten, Tim loopt met een groep verder om te kijken wat er op de markt is. Erg veel mensen willen met Pedro een praatje maken, meestal houd Pedro het een beetje kort omdat er zoveel mensen zijn die willen praten. Als Pedro en ik nog niet eens op een kwart van de markt zijn, komen we Tim alweer tegen die op de terug weg is.
Dan ziet Pedro de Caturi lopen. Hij is hier een soort koning of sultan. Iedereen heeft respect voor deze oude man. In portugese tijden heette dit gebied ook Catur in plaats van Itepela.
Pedro maakt een praatje met de Caturi, Tim en ik schudden zijn hand en groeten hem.
Als we weer bij het huis van Pedro zijn laat ik Aldenice filmpjes zien die ik vorig jaar gemaakt heb. Zo komen we op de verhalen van mensen die toen nog naar de kerk gingen maar nu niet meer. Zo kwam er altijd een man die Filemon heet. Hij is christen geworden omdat christenen wel varkens eten en dat is zijn lievelingseten. Toen later bleek dat de christenen hier ook geen varken eten, uit respect voor de mensen rond om hen, ging hij weg om ergens anders varkens te eten. Een oudere man genaamd Alabi heeft naast zijn vrouw nog een vrouw aangenomen. Zijn tweede vrouw is al getrouwd en Alebi heeft haar man verteld dat hij de broer is van zijn vrouw en dat hij daarom zo vaak bij haar is. Ondertussen is de vrouw zwanger van haar zogenaamde broer. De christelijke gemeenschap heeft hem daarom verzocht te vertrekken omdat dit niet acceptabel is.
Zo zijn er nog veel meer verhalen van mensen die vertrokken zijn. Gelukkig zijn er ook veel mensen weer bij gekomen en is de christelijke gemeenschap nog groter dan voorheen.
In de middag verteld Pedro een verhaal over hygiëne. Zo hebben de huishoudens hier maar één pan en deze wordt voor veel dingen gebruikt zoals: eten koken, douchen, kleding wassen en nog veel meer. Vaak wordt de pan niet goed gereinigd en krijgen ziektemakers de kans toe te slaan. Het team hier in Itepela heeft al zeer vaak mensen aangesproken over hygiene en ook lessen in hygiene gegeven. Maar mensen willen niet luisteren. Zo ging Geraldo eens naar zijn buren toe omdat hij overlast had van de stank van hun toilet. Het toilet hier bestaat uit een diep gat in de grond, daaroverheen is een deksle geplaatst met een gat in het midden waarin je je behoefte kan doen. Nu bleek dat deze mensen geen zin hadden om steeds hun behoefte te doen in de gat, er naast of in de hoek is ook leuk! Geraldo vertelde hen dat het de bedoeling is dat alles in dat gat terecht komt. De mensen werden erg boos op Geraldo! Ze vonden dat Geraldo hen behandelde als kleine kinderen. Aan het eind moest Geraldo zelfs zijn excuses aanbieden!
Een ander verhaal over hygiëne gaat over een dame hier in het dorp. Zij is erg proper en maakt alles goed schoon, dat is de reden waarom ze nog steeds ongetrouwd is! De mannen hier willen graag hun troep overal laten slingeren en lekker vies zijn, ze willen niet dat hun vrouw steeds moppert op ze en de boel schoonmaakt.


Maandag 20 Augustus
Itepela

Rond zes uur wordt ik wakker door het geluid van een startende auto. Tim vertrekt al! Ik heb helaas de kans niet om hem gedag te zeggen, alleen Pedro heeft hem gedag kunnen zeggen want Pedro is altijd vroeg wakker.
Zoals elke morgen heeft Aldenice weer een heerlijk ontbijt klaar staan om zeven uur. Geroosterd brood met roer ei. Als je genoeg ei hebt gegeten is er altijd nog pindakaas.
Na het ontbijt is het tijd voor bijbel studie. De groep uit Chili heeft voor elke dag een studie voorbereid voor de studenten van de timmerschool maar anderen mogen er ook bij komen zitten. De chilenen spreken portuguees, sommige studenten kunnen portugees. Daarom vertaald Pedro naar het chiyao voor de mensen die geen portugees kunnen. Ik spreek nog geen van beide, hoewel ik sommige zinnen al wel versta, daarom vertaald Ariel het voor mij naar het engels.
De studie gaat over genesis, wie is God, hoe is de aarde ontstaan?
Voor de studenten is dit allemaal nieuw en stopt de studie al na het vertellen wie God is. De studenten zijn aan hun taks van het opnemen van nieuwe informatie. Pedro stelt veel vragen over dat gene wat ze gehoord hebben zodat hij er achter komt hoeveel ze geleerd hebben. In westers opzicht gaat de studie absoluut niet vooruit maar aan de andere kant leren de studenten nu wel op de voor hun optimale snelheid.
Na de studie staan er al drie klanten te wachten op Pedro. Pedro verdient zijn geld met het lassen en solderen van metaal. Er gaat hier veel kapot, men overbelast bijvoorbeeld de fietsen door ze te gebruiken om de oogst naar huis te vervoeren. Veel keus hebben de mensen niet want een auto is te prijzig maar vaak kan de auto ook niet bij het veld komen. Als de fiets doormidden breekt kloppen ze bij Pedro aan om het te repareren.
Voor het middag eten braad Aldenice de worst die ik heb mee genomen vanuit Lichinga. Pedro en Aldenice genieten van de worst want ze weten hoe speciaal het is.
Na het middag maal komen de studenten van de timmerschool samen. We maken een babbeltje met ze zodat ze elkaar wat leren kennen. Grappig is dat niemand zijn achternaam durft te noemen. Ze schamen zich voor hun familie namen. Zo heet er één tomaat, de andere kapmes en zo nog een aantal aparte namen. Pedro verteld dat hij Trigo heet, wat bloem betekend ( om te bakken) en dat hij zich er niet voor schaamt. Zo praten we nog even verder over achternamen.
Het studenten aantal groeit flink! Ook Pedro had dit niet verwacht.. De aanmeldingen stromen binnen sinds ik hier ben. Zelfs dames kloppen aan en verwijten Pedro alleen heren aan te nemen. Pedro nodigde alleen mannen uit omdat hij dacht dat die de meeste interesse hadden in dit beroep. Maar naast Ariel hebben er nu nog twee dames zich aangemeld. Ariel loopt trouwens al langer mee met de timmerschool, zij heeft al behoorlijk wat vaardigheden eigengemaakt maar wil graag dit seizoen mee dien om van mij nieuwe dingen te leren. Het aantal studenten is op dit moment negen en het aantal gereedschappen is genoeg voor vier studenten, er is dus een klein probleem maar we hebben alle vertrouwen in God dat Hij zal voorzien.
Om drie uur komt het team van Jeugd met een Opdracht van Itepela samen.
Ze bespreken praktische zaken maar houden ook tijd voor gebed. De meeste tijd gaat naar gebed. Er zijn de laatste tijd veel problemen gekomen door dorps bewoners die anti christenen zijn. Ze stelen spullen van het trainingscentrum dat naast Geraldo zijn huis is. Dat is het zelfde trainingscentrum waar ik een aantal weken terug was. De dieven zijn de omliggende bewoners, ze stelen het meubilair en alle voorzieningen. Geraldo ziet dat de buren in eens bedden, matrassen, gordijnen, etc, hebben. Als hij ze er mee confronteert krijgt hij alleen maar leugens te horen. Hij kan niet naar de politie want het is zijn woord tegen dat van vele families. Steeds meer mensen geloven de verzonnen verhalen van de moslim leiders. De leiders zijn bang dat iedereen christen zou worden en dat zij dan hun baan als gerespecteerde leider zullen verliezen. De moslim leiders kloppen nogal behoorlijk wat geld uit de zakken van de mensen. Bijvoorbeeld als iemand dood gaat moeten er volgens hen diverse boeken gelezen worden om de dode naar allah te brengen en de mensen betalen dat dan per pagina! En dat is nog maar een klein deel van hun inkomsten. De leiders vertellen bijvoorbeeld dat Pedro alleen maar eigenbelang heeft bij het Helpen van de mensen, ze moeten vooral niets aan nemen als Pedro hulp aanbied. Terwijl Pedro er eigenlijk alleen maar nadelen van heeft en de mensen puur helpt omdat hij ze lief heeft. Pedro hoorde de nieuwste leugens op de markt afgelopen zondag, mensen spraken over Tim en over mij. Volgens hen komen Tim en ik uit een land dat geen grondstoffen en voorzieningen meer heeft en dat we daarom naar Itepela komen om alles hier te plunderen. Zelfs mensen die Pedro en mij kennen en ook weten wat voor goeds we hier doen, geloven plots deze leugens. Het team (sommige werken hier al zeven jaar!) krijgen dit bijna dagelijks te horen. Steeds weer nieuwe leugens, die ze dan met veel moeite recht zetten en dan komt er weer een nieuwe. Het team wordt er vaak behoorlijk moe van.
Na de tijd van gebed deelt ieder een tekst die hij of zij heeft ontvangen tijdens gebed. Het is wonderlijk hoe alle teksten bij elkaar passen en elkaar aanvullen. Zo ontving ik tijdens gebed de naam van een bijbel boek en een nummer van een hoofdstuk, toen ik het stuk las (ik heb dat stuk nog nooit eerder gelezen) sloeg de tekst negens op. Toen iedereen hun tekst deelde gaf de tekst die ik had juist weer verklaring van alle overige teksten. Het is mooi hoe God werkt door de mensen.
Na de teksten doorgenomen te hebben gaan we weer bidden.
Christian, een chileen, deelt met ons dat hij sterk het idee heeft dat het team onderdruk staat door een strijdlustige geest maar dat we met een andere manier dan voorheen moeten bidden hiervoor. Hij komt niet goed uit zijn woorden en we begrijpen een deel van wat hij verteld. Dan krijg ik tijdens het gebed een beeld. Ik zie Itepela als een ommuurde stad. God heeft wachters op de muur zij vechten met speren tegen de aan komende vijand. Dit is hoe het team op dit moment bid. Maar de vijand die nu actief is werkt binnen in de vesting. Hij sticht kleine brandjes in de stad. Het team vecht tegen de brandjes met speren, net als ze doen op de muren. Maar ze moeten het blussen met water, met water van de Heiligegeest. Dit is een andere manier van bidden dan ze voorheen deden.
Dan verteld Louise dat ze dromen heeft gehad over het blussen van branden en dat ze met Geraldo, haar man, er over heeft gesproken maar dat ze beide er niet uit kwamen wat God met die dromen duidelijk probeerde te maken.
Zo valt alles op zijn plek!
Als het donker is gaan Pedro en ik terug naar zijn huis. Onderweg stoppen we bij een huisje waar twee oudere dames zitten. Zij gaan niet naar de kerk omdat ze geen schaamte voor de familie willen zijn, maar in hun hart houden ze van Jezus. Je merkt het in de manier hoe ze spreken over hun geloof en ook aan hun antwoorden op onze vragen over geloof. Ze noemen Jezus niet bij naam maar ze draaien er wat omheen zodat het niet zo opvalt.
Na het avond eten praten Pedro, Aldenice en ik over de unjago. Pedro zou graag een chistelijke unjago organiseren maar vraagt zich af of zoiets wel goed is. Er zijn natuurlijk veel voors en tegens. Ik vertel hen over kerstmis. Dit heidense feest was ook heel belangrijk voor de stammen die in Europa leefden. Om de heidenen te kunnen bereiken gebruikten de missionarissen dit feest om de heidenen te bereiken. Ze voegden het element van Jezus zijn geboorte toe aan dit feest en maakte het op die manier iets meer christelijk. Zo kan het ook met de unjago gedaan worden. Alleen bestaat het gevaar dat mensen dat feest na honderden jaren nog steeds vieren, terwijl het alleen een manier is om te evangeliseren en geen feest is dat God heeft voorgeschreven.


Dinsdag 21 Augustus
Itepela

Na het ontbijt is het weer tijd voor de studie. De chilenen hebben de studie aangepast zodat de informatie beter te begrijpen os voor de studenten. Ze doen het erg goed. Zelfs zo goed dat ik mij afvraag of dit wel menselijk is, het is te perfect!
Na de studie komt er een groepje kinderen het erf op lopen. Zij vragen Pedro of hij, net als voorgaande jaren, iets heeft tegen 'matakenja'. Dit seizoen is ideaal voor een soort insect dat erg erg van houd om in vlees te wonen. Pedro verreld dat de beestjes op je springen en zich begraven in je vlees en daar lekker smullen van al dat lekkers. Veel mensen lopen op blote voeten en dus eet het beest zich een weg in de tenen van de mensen. Het is pijnlijk en als het beest te lang in je teen zit kunnen er ook infecties optreden die nog pijnlijker zijn. Veel tenen zien er dan ook zeer gehavend uit omdat mensen niet met een naald in hun teen willen prikken om het dier er uit te halen. Pedro pakt zijn pot met vloeibaar insecten vergif en smeert dit op de voeten van de kinderen. Hij zegt dat er ook een geurstof aan zit dat de matakenja niet lekker vind en dan weg blijft. Op de pot staan veel waarschuwingen, ik hoop dat de kinderen van hun voeten afblijven! Maar Pedro doet dit al jaren, ik ga er van uit dat hij weet wat hij doet. Na de kinderen komt er ook een groep volwassenen om hun voeten te laten insmeren door Pedro.
Als iedereen geweest is kan Pedro de volgende wachtrij weg werken, er zijn veel mensen die iets gelast willen hebben.
Als die wachtrij ook weg gewerkt is, is het tijd voor een babbeltje met de studenten. Ik probeer hen met vragen te prikkelen om na te denken over kwaliteit. Ik hoop hen te kunnen leren dat er kwaliteit verschillen zijn in meubels. En dat hoge kwaliteit langer mee gaat, sterker is en ook duurder. Ook probeer ik hen te prikkelen om na te denken over kwaliteit in het leven. Zijn ze snel tevreden of willen ze dingen verbeteren? Kwaliteit komt niet in één keer, je moet steeds kijken of je iets kan verbeteren dan krijg je kwaliteit. Het is lastig voor ze maar ik zal het bijna iedere les her halen zodat ze het niet kunnen vergeten,
Tijdens het gesprek daag ik hun uit vragen te stellen, ook dit is erg lastig voor hen. Als je hier vragen stelt ben je namelijk dom, slimme mensen stellen geen vragen. Ook moet je het altijd eens zijn met de leraar. Ik hoop dit te doorbreken, zodat ik weet wat bij hen de knel punten zijn en waar ik meer tijd aan moet besteden.
Senoia, de student van vorig jaar die als enige het project succesvol heeft afgerond, gaat wel in op mijn vragen. Hij verteld over hoe hij nu merkt hoe mensen reageren op kwaliteit. Hij was in Lichinga en verkocht daar deuren met een hoge kwaliteit dan zijn buurman, die ook deuren verkocht. Senoia zette een hogere prijs op zijn deuren en zijn buurman was er blij mee want hier is het de gewoonte dat je de beste verkoper bent als je als eerste alles verkocht hebt en met een lage prijs dacht de buurman de beste te worden. Maar Senoia heeft van Pedro en mij geleerd dat je voor hoge kwaliteit gerust een hoge prijs mag vragen. En het gebeurde dat die dag veel mensen geïnteresseerd waren in hoge kwaliteit deuren. Diverse klanten vertelde Sanoia dat ze het geen probleem vinden om meer te betalen als men weet dat de kwaliteit zeer goed is! Sanoia won de wedstrijd van de buurman als beste verkoper en had veel meer geld verdient dan de buurman!
Voor Sanoia was dit een openbaring en ook een bevestiging dat kwaliteit wel degelijk verschil maakt.
Na het middag eten worden we opgepikt door Ariel met de auto. Ariel moet een paar keer heen en weer rijden want ze brengt het hele team en alle gasten naar het huis van de caturi. De caturi is erg blij met ons bezoek, hij bied ons allemaal een zitplaats aan. En zoals het hoort hier, de mannen gescheiden van de vrouwen. De caturi is wel benieuwd naar onze verhalen en de mannen raken in gesprek. De vrouwen zijn stil, de yao dames hebben niet zo veel behoefte aan gesprekken dus spelen de dames van het team maar met de kinderen.
De caturi woont zes kilometer uit het dorp in een hutje dat niet veel groter is als ieder andere hut. Het verschil is alleen dat er bij zijn huis een vlaggenmast is met de Mozambikaanse vlag.
Vol trots laat hij ons een foto zien waarop hij naast de president staat. Ooit kwam de president naar Itepela, iets wat de caturi niet zo snel meer zal vergeten!
Pedro overhandigd de caturi een mp3 speler met daarop de bijbel, gesproken in het chiyao. Nu kan de caturi luisteren naar het nieuwe testament! Hij is geen christen maar vind het heel bijzonder om zoiets te krijgen, nu hopen dat hij het ook beluisterd!
Als Christian, Sergio, Pedro en Geraldo druk in gesprek zijn met de caturi raak ik in gesprek met Ariel. Ik vertel haar dat het mij leuk lijkt om chiyao te leren om dat ik nieuwsgierig ben naar wat de mensen vertellen en waar ze op praten. Zij verteld dat ze dat ook was, maar dat ze regelmatig terug denkt aan de tijd dat ze nog geen chiyao sprak en hoe fijn de onwetendheid was. Want nu ze veel verstaat van wat de mensen vertellen is het soms heel lastig om vriendelijk en liefdevol met ze om te gaan omdat de mensen vaak hele lelijke en kwalijke dingen vertellen.
Ariel vertelt dat ze hier nu twee jaar werkzaam is. Ze probeert vriendschappen met mensen op te bouwen om hen beter te leren kennen. Steeds als ze denkt dat ze vrienden heeft gemaakt, stellen de mensen haar teleur. Ze grijpen iedere kans aan om je uit te buiten, sommige eerder dan andere maar op ten duur doen ze het allemaal. Ook vertellen ze continue onwaarheden waardoor het erg lastig is om na te gaan wat nu waar is of niet. Vaak heeft ze de hoop gehad eindelijk een yao tegen te komen die te vertrouwen is en rechtvaardig en eerlijk is maar keer op keer blijkt het niet waar te zijn. Ariel verteld dat iedere yao opgroeit met oneerlijkheid, leugens, ongerechtigheid, geen vertrouwen in de ander, zelfs niet van hun ouders. Maar dat weerhoud Ariel er niet van om vrienden te maken met de yao bevolking omdat ze er van overtuigd is dat God zich met hen bezighoud en dat als er een zaadje is geplant het ooit zal ontkiemen.
Na het avond eten heb ik met Pedro en Aldenice een gesprek over het begrip hel, wat is het en of satan daar woont of niet. Ook hebben we het over de shabbat. Het team hier in Itepela werkt zeven dagen in de week en neemt geen rustdag. Iedere dag komen er mensen voor hulp en handel en Komen soms ook van ver. Helemaal op zondag, dan is er ook de markt en is iedereen actief en veel doen een beroep op Pedro. Ik stel hem voor om voor de zaterdag te kiezen omdat ik van mening ben dat er een grote zegen op rust dan op de zondag en ook omdat het hier de meest rustige dag is. Pedro vind dat een goed idee en wil aanstaande zaterdag zijn rustdag nemen.


Woensdag 22 Augustus
Itepela

De studie deze morgen gaat verder over genesis en op verzoek van Pedro ook over hemel en hel. Weer krijgen de studenten veel nieuwe informatie, ze blijven leren!
Na de studie vraagt Pedro mij of ik nog een leuk project weet voor de studenten. Iets wat niet veel uitleg nodig heeft en heel weinig hout kost. Aan gezien Pedro veel rest hout bezit, wat voornamelijk bestaat uit smalle houtjes, lijkt het mij een goed plan als ze houten lepels maken zodat die verkocht kunnen worden.
Na het middag eten maken Pedro en ik weer een praatje met de studenten. Ook dit keer wil ik het graag hebben over kwaliteit. Nu laat ik ze alle lepels zien die gemaakt zijn deze morgen en laat hun vertellen waarom ze welke zouden kopen en het meeste geld voor zou geven. Grappig is dat ze allemaal één bepaalde lepel kiezen, als ik aan de beurt ben kies ik een totaal andere lepel. Met verbazing horen ze mijn verhaal. Nu hopen dat ze er van leren.
Daarna maken Pedro en ik een ronde door het dorp. We worden door diverse dorps genoten uit genodigd om bij hen te komen zitten. Vaak krijgen we een krukje aangereikt en zit de eigenaar zelf op de grond. Soms is er geen krukje, dan krijgen we een grote steen, plastic zakje, matje, lege jerrycan of een blok hout om op te zitten. We bezoeken zo veel gezinnen, overal maakt Pedro een kort babbeltje. Vaak zeggen ze tegen Pedro "oh, wat leuk dat je even langskomt". Pedro antwoord dan, het is omdat jij mij nooit bezoekt dat ik naar jou kom. Iedereen geeft het zelfde antwoord terug en beloven hem eerdaags langs te komen. Pedro weet dat ze niet zullen komen maar toch zal hij ze eerdaags weer opzoeken om het contact met de mensen te behouden.
We komen ook langs de hut van Jackson, hij is de zoon van de jager die ik mufuti noem. Hij begeleide ons samen met zijn vader vorig jaar met het beklimmen van de berg. Jackson vertelt dat hij heel veel last heeft van kiespijn. Hier kan er niets gedaan worden aan kiespijn, hij moet naar het ziekenhuis dertig kilometer verder in Massangulo. Daar kunnen ze zijn tand trekken en heeft hij geen last meer van kiespijn. Trouwens de dichtstbijzijnde tandarts is in Malawi. Naast dat het erg ver weg is en de reis te veel geld kost, kost de tandarts ook te veel geld. Dan rest er nog maar één remedie en dat is er uit trekken.
Jackson heeft niet genoeg geld om naar massangulo te gaan en vraagt Pedro voor hulp.
Pedro zegt dat als hij vervoer heeft geregeld hij hem wel wil helpen. Ik vraag Pedro naar het bedrag en het blijkt tweehonderd meticai te zijn. Ik bied aan dat ik het wel betaal voor hem.
Dan bezoeken we Mufuti, hij is iedere keer blij mij te zien! Hij is me erg dankbaar voor de bijnaam Mufuti, wat professional betekend. Hij geeft mij een grote stengel suikerriet en draagt het voor mij naar het huis van Pedro.
Na het avond eten komt Jackson langs, hij heeft nog geen vervoer kunnen krijgen. Pedro denkt dat de pijn wel erg genoeg is dat Jackson echt naar het ziekenhuis wil en dus geef ik hem de tweehonderd meticai. Jackson is erg dankbaar en gaat weer naar huis.
Dan gaan Pedro en ik naar het hutje van Marcelino. Hij is één van de bewoners van het christelijke dorpje.
Zijn hutje is ongeveer twee en een half bij twee en een half. De helft van de woning bestaat uit een groot bed en de andere helft is een vuurplaats. Hij woont daar met zijn vrouw, vijf kinderen en een baby!
Pedro zegt dat de ze graag wat foto's willen bekijken op de ipad.
We gaan naar de kerk en een hele horde mensen gaat mee, iedereen wil foto's zien.
Bij iedere foto die ik laat zien worden eerst alle namen verteld van de mensen die op de foto staan en dan wordt er over gesproken, als het stil wordt weet ik dat ze toe zijn aan de volgende foto. Als we alle foto's van dit jaar hebben bekeken willen ze weer opnieuw alle foto's zien! Op een gegeven moment is Pedro verdwenen, hij is naar bed gegaan!
Ik laat nog een uur lang foto's zien. Na een totaal van drie uur foto's kijken vind ik het wel mooi geweest en ga ik ook naar bed toe.


Donderdag 23 Augustus
Itepela

Pedro is al vroeg op weg naar Lichinga. Om eten te kopen maar ook gereedschappen voor de school. Helaas is er niet genoeg geld voor de gereedschappen en koopt Pedro alleen een paar rolmaten en blokhaken. Ik geef Pedro ook mijn bankpas mee om geld te pinnen om meer gereedschap te kopen, maar helaas heeft de enige bank die mijn kaart accepteert vandaag geen connectie met buitenlandse banken. En dus kan Pedro maar heel weinig gereedschap kopen, vijf rolmaten en vier blokhaken.
Na het middag eten gaan we naar de kerk. Sergio mag het woord doen.
Sergio is de enige die engels kan spreken dus een vertaling ontbreekt voor mij. Hij verteld wel leuk! Hij gebruikt zijn hele lichaam bij de preek en maakt er een soort toneel stuk van.
Na de speech van Sergio gaan we met de hele groep door het dorp en bezoeken een aantal gezinnen. Sergio, Christian en ik spreken met de mannen en de dames met de vrouwen. De gesprekken zijn heel divers, het gaat over huizen bouwen en kinderen en nog veel meer.
We komen ook in het midden van het dorp, daar zitten altijd mannen die het typische Afrikaanse bordspel spelen. Het bord bestaat uit kuilen in rijen van vier bij zeven en men gebruikt knikkers. Het is best complex maar het doel is uit eindelijk alle knikkers van de tegenstander te krijgen zodat die geen zetten meer kan doen. Christian is dol op dit spel en rent er gelijk heen. Hij mag gelijk plaats nemen tegen de beste speler van het dorp. Christian word veel geholpen door zijn tegenstander, zelfs zo goed dat de Christian wint. Christian is dol blij! En we kunnen weer verder met onze ronde door het dorp.
Sergio is gek op kinderen en doet een spel met hen. Ik ken het spel als 'skiing in the snow', de kinderen zijn er gek op!
Als het donker wordt gaan we weer terug naar het huis van Pedro. Ariel blijft vanavond logeren. Want Pedro vind het niet fijn als Aldenice 's nachts alleen thuis is. Ik heb trouwens een eigen huis hier, tegenover het huis van Pedro.
Tijdens het avond eten horen we plots gemiauw! Het is de kat van Ariel, hij heeft Ariel gevonden en heeft het hele dorp moeten doorkruizen om haar te vinden. De kat heeft dat nog niet eerder gedaan!
Ariel heeft haar laptop meegenomen om een film te kijken. Ik sluit mijn jambox aan en we krijgen echt een beetje een cinema gevoel. Ariel en Aldenice kennen de film Rango nog niet en ik vind die film geweldig, dus kijken we die film en lachen heel wat af.


Vrijdag 24 Augustus
Itepela

Als ik om zes uur uit het gastenverblijf kom, zijn er al mensen op het erf. Sommigen telefoneren, anderen zijn in gesprek met elkaar. Ariel is al om vijf uur gaan joggen dus alleen Aldenice en ik zijn er voor het ontbijt.
Het is rustig vandaag, de was dame doet de was en maakt het huis schoon, Aldenice is druk in de keuken, de mensen op het erf zijn weg gegaan en ik werk aan dit verslag.
Tijdens de lunch verteld Aldenice dat ze leraren wil trainen voor de kleuterschool. Dat lijkt haar mooi werkt maar dan moet er wel eerst een schooltje gebouwd worden en ook moeten er leraren zijn. Dat is een project waar ze graag aan zou willen werken.
Na het middag maal werkt Aldenice aan haar verslag over de cultuur van de yao's en ik weer verder aan dit verslag!
Om drie stroomt het huis vol mensen, de huiskerk begint. We zingen aanbiddingsliederen, zonder instrumenten, het klinkt erg goed.
Dan deelt Geraldo een stuk uit de bijbel en deelt met ons dat het volgen van Jezus niet altijd makkelijk is en dat wij als mensen maar al te vaak een 'maar' hebben en dan eisen stellen.
Daarna geeft Geraldo het woord aan de gasten, ieder mag vertellen wat er goed gaat, nog mist en of er nog gebedspunten zijn. Grappig is dat ik wordt over geslagen, blijkbaar vind het team mij al één van hen in plaats van een gast.
Na de dienst vraag ik Sergio hoe het gaat hem. Hij vertelt dat hij gisteren de ziekenpost heeft bezocht en dat hem dat erg aangreep. Hij vertelt over hoe hij een klein baby'tje heeft zien sterven en dat hij nog geprobeerd heeft te reanimeren maar dat dat niet meer mocht baten. Iets wat heel gewoon is hier maar nog steeds onbegrijpelijk voor ons. Ook kwam er een jong meisje naar de post en hij vertelt de ouders dat het meisje zware medicatie nodig heeft en dat ze direct naar het ziekenhuis moet. De ouders vonden het niet zo nodig en zijn weer naar huis gegaan. Sergio hoopt dat ze als nog gegaan zijn want anders red het meisje de ochtend waarschijnlijk niet.
Sergio heeft iets medisch gestudeerd en kan daarom in de post helpen.
Tegen de avond komt Pedro terug. Hij is behoorlijk moe en neemt logischerwijs eerst even een douche. Je wordt namelijk gezandstraald tijdens de reis over de wegen hier, door het rode stof hier.
Pedro heeft zijn hoofd kaal geschoren en ook zijn baard af geschoren. Hij vertelt dat de mannen van de stam waar hij vandaan komt dat altijd doen als ze een belangrijke beslissing hebben genomen. Om de beslissing te bezegelen en te herinneren scheren ze hun hoofden kaal.
Pedro heeft de beslissing genomen om zich aan de shabbat te houden. In Lichinga heeft hij in de avond onderzoek gedaan en heeft besloten dat het zeker de moeite waard is om shabbat te houden.
Tijdens het avondeten verteld Aldenice dat ze bezorgt is over de timmerschool, hoe kunnen de studenten werken als er niet genoeg gereedschappen zijn. Pedro en ik weten de antwoorden niet maar we hebben er alle vertrouwen in dat God ons zal helpen de studenten goed onderwijs te geven.
Na het eten babbelen Pedro en ik over middeleeuwse wapens. Zo spreken we ook over pijl en boog. Beide lijkt ons het leuk om een pijl en boog te hebben. Pedro komt op het idee om de jagers hier in het dorp te vragen of ze voor ons een pijl en boog kunnen maken.


Zaterdag 25 Augustus
Itepela

Na het ontbijt bezoeken we Geraldo, Pedro wil graag een babbeltje met hem maken. Ik ga even bij het huisje van Ariel kijken, dat op het zelfde erf staat. Ik hoor gitaar muziek en als ik binnen kom zie ik Christian op de gitaar spelen, de muziek is heerlijk rustgevend. Ook de andere Chilenen zijn daar en we babbelen wat.
Dan zegt Pedro in eens, kom we gaan. Hij wil nog even naar de burgemeester van dit dorpje. Ariel zegt dat ze daar toevallig ook langs rijd en we krijgen een lift.
De burgemeester woont in het andere gedeelte van het dorp, om daar te komen moet je door een groot stuk grasgebied, het is een redelijk stuk om te lopen.
Pedro en ik bezoeken de burgemeester van dit dorp. Hij zit in zijn tuin samen met zijn secretaris. We mogen bij hun zitten en Pedro begint een gesprek met hen. Beide mannen komen mij niet betrouwbaar over, zeker die secretaris niet!
De burgemeester vraagt Pedro binnen om te kijken naar een aantal stoelen die stuk zijn. Pedro bied de burgemeester aan deze gratis te repareren!
Als we weg zijn vertel ik Pedro dat vooral die secretaris niet te vertrouwen is. Pedro zegt dat hij dat al weet, die man heeft namelijk al in de gevangenis gezeten voor het maken van valse cheques namens de overheid. Ook vraag ik hem naar het aanbod om de stoelen gratis te maken, die mensen bulken immers van het geld.
Hij vertelt dat hij dat doet om het team een goede naam te geven bij de locale overheid. Deze vragen namelijk altijd als er gasten zijn: 'wat kom je doen, en wat heeft Mozambique hier aan?'. Met Mozambique bedoelen ze zichzelf uiteraard want een antwoord dat daar niets mee te maken heeft is fout.
Pedro heeft verteld dat ik een meubelmaker ben, dus laat die man zijn stoelen zien en bied Pedro aan deze te repareren.
We lopen terug langs het station. In dit gebied wordt je herinnerd aan de Portugezen die hier vroeger woonden. Er staan diverse vervallen villa's, een oud vervallen station, een watertoren die niet meer in bedrijf is en diverse kleine huisjes. Alles heeft geen dak meer, het enige wat nog staat zijn de muren. Pedro vertelde vorig jaar dat hij informeerde naar het kopen van een villa, het bedrijf van de spoorbaan wilde de gebouwen wel verhuren maar je moest ze zelf opknappen. Hetzelfde deden ze in Lichinga, daar heeft Pedro gezien dat ze mensen er weer uitgooiden als het gebouw opgeknapt was. Dus liet Pedro het huren maar zitten. Nu verkoopt het bedrijf van de spoorwegen de gebouwen, als het een mooie prijs is wil Pedro er wel één kopen. Hij zegt dat ze een mooi gasten verblijf vormen en dat is zeker waar.
Dan lopen we terug, dwars door het grasland. Het gras is soms zo hoog dat je niet kan zien welke richting je in loopt. Maar als je de richting maar aanhoud die je loopt dan komt het helemaal goed. Omdat het gebied lager ligt is er veel water en is het behoorlijk drassig. Nu is het het droogte seizoen dus is er niet veel water maar in de zomer is er erg veel water, daarom staan er ook geen huizen. In de modder zijn veel sporen te zien van dieren, daar leven hyena's, luipaarden, antilopen en nog veel meer dieren.
In de middag doen we niets meer, Pedro wil genieten van zijn shabbat!
Rond drie stopt er een auto bij het huis, ze laden een groot vrachtwagenwiel uit. Ze vertellen Pedro dat er dertig kilometer verderop een vrachtwagen met pech staat en dat Pedro de enige is in de omgeving die dit wiel kan lassen. Pedro moppert wat omdat het zijn rust dag is, maar gaat vervolgens aan het werk omdat er echt niemand anders is die de vrachtwagen kan repareren.