De dagen rondom de conferentie

Na anderhalve dag Itepela gaat voor Jaïr, Ariel en mij de reis verder. Vandaag gaan we naar Lichinga. Maar niet alleen wij gaan naar Lichinga, ook alle christelijke Yao gaan er heen.
Pedro is al lange tijd heel druk bezig om alles voor te bereiden voor de eerste christelijke Yao conferentie! Dit is een heel bijzondere conferentie: alle christelijke Yao's zullen elkaar voor het eerst zien en ontmoeten. Velen van hen zijn nog nooit uit hun dorp geweest. Pedro heeft transport geregeld voor de hele Itepela crew, ongeveer zestig personen.
Ariel, Jaïr en ik gaan met Ariels auto naar Lichinga omdat Ariels auto een service beurt nodig heeft. Pedro heeft een wagen geregeld voor de zestig mensen en deze zou om zes uur vertrekken, maar om acht uur staat iedereen nog te wachten. Na veel bellen blijkt het vervoer niet te komen en moet Pedro met spoed een andere wagen regelen. Zo blijkt maar weer dat Afrikaanse afspraken Afrikaans blijven: niets staat vast. Als Jaïr, Ariel en ik in Lichinga zijn gaan we naar de basis van Jeugd met een Opdracht. Hier zullen we twee nachten blijven tot dat alle Yao groepen zich verzameld hebben op deze basis en kunnen we als een grote groep naar Chiconono reizen waar de conferentie zal plaats vinden.

Ariel logeert bij Denis en Balbina, die in een huisje op de basis wonen . Jaïr en ik hebben het plan om in een tent te gaan slapen daar de basis straks afgeladen vol zal zijn met alle bezoekers en er geen bed meer over zal zijn. Denis raadt dit ons af en biedt ons aan om in zijn woonkamer te slapen. Aangezien er onvoldoende muskietennetten zijn, slapen Jaïr en ik in onze binnentent in de woonkamer. Een beetje raar maar het werkt heel goed tegen malaria muggen.

In de ochtend is Pedro al weer druk bezig met het regelen van dringende zaken. Zo hadden veel mensen hun slaapmat vergeten mee te nemen. Mensen slapen hier op een rieten mat, maar omdat ze niet gewend zijn te reizen, zijn ze deze massaal vergeten mee te nemen. Pedro moet op zoek naar tientallen matten en andere objecten, iets wat valt onder onvoorziene kosten en ook veel tijd kost. Samen met Tim, een Amerikaanse zendeling die werkt voor SIM en ook in de organisatie zit van de conferentie, gaat hij op pad.

Dit geeft Ariel en mij de gelegenheid om Jaïr Lichinga te laten zien en gelijk wat boodschappen te doen. Ik moet geld pinnen, maar blijkbaar is het weer salaris dag want de rijen bij de bank zijn gigantisch.
We moeten toch een aantal rondes rijden om alles te kunnen kopen en bezichtigen, dus regelmatig kijken we of we zo lang willen wachten of niet. Op een gegeven moment is het rustig bij de Standart bank en kan ik geld pinnen. Als Jaïr de markt en diverse winkels heeft bezichtigd gaan we naar het laatste winkeltje waar ik een fles zoete chili saus koop. Dit is voor Jaïr en mij praktisch, want dit kunnen we over de chima gieten om er zo toch nog iets van te kunnen genieten.
Tot slot brengen we een kort bezoek aan Jan en Bonnie, het zendings echtpaar met de boerderij waar ik eerder over heb geschreven. Zij gaan door een moeilijke tijd heen. Veel melkkoeien zijn gestorven door het eten van plastic zakjes en nu kan geen melk meer verkocht worden, maar de belastingen van het bedrijf moeten nog wel betaald worden. Dan zijn ze ook nog eens bruut overvallen. 's Avonds werd er op de deur geklopt, dat gebeurt bijna elke avond, maar dit keer stond er een groep mannen met kapmessen voor de deur. Om zijn gezin te beschermen moest Jan alles afgeven wat waarde had. Jan raakte gewond aan zijn hand door een kapmes en de gebeurtenis maakte een diepe indruk op het gezin.
Nu verblijven ze in het huis van vrienden, want ze durven nog even niet terug naar hun boerderij die eenzaam net buiten de stad staat. Door dit alles moet Jan werken voor een boskap bedrijf om toch een beetje geld te verdienen om te kunnen overleven. Dit is heel sneu, want op zijn boerderij gaf hij les in plantenkweker, melken, dieren onderhouden, houtbewerking en nog veel meer. Ook ontving hij schoolklassen aan wie hij deze dingen leerde. Helaas is dit alles nu, hopelijk tijdelijk, gestopt. Gebed voor deze mensen is van harte welkom.

Terug op de basis krijgen Ariel en ik een uitbrander van Pedro, omdat iemand van de Itepela kerk gezien heeft dat we elkaars hand vast hielden en elkaar een knuffel gaven. Dit, in combinatie met het feit dat we logeerden in het zelfde huis, leidde tot de conclusie dat we elke avond met elkaar sliepen en dat doen christenen niet voor het huwelijk. Daarom kreeg ik van Pedro een spreek verbod voor de voorloper op de Yao conferentie, die deze avond zal zijn.
Dit was natuurlijk helemaal niet fijn en best frustrerend voor mij en ook voor Ariel. Na een paar uur komt Pedro naar mij toe en biedt zijn excuses aan. Na een goed gesprek komen we er uit, dat het goed is om dit cultuurverschil aan de Itepela gemeenschap uit te leggen.
Pedro is nog steeds super druk met het regelen van spullen en ook met het transport van mensen die uit andere dorpen komen. Hierdoor vervalt de voorloper op de Yao conferentie en ook de andere sprekers zullen niet spreken.
In de avond gaan Ariël en ik naar de ruimtes waar de Itepela gemeenschap verblijft. Pedro roept iedereen bijeen en ik mag spreken over mijn cultuur en over hoe God in mijn leven werkt. Zo spreek ik toch nog op de voorloper van de Yao conferentie. Na mijn uitleg begrijpen ze wat ze gezien hebben en begrijpen ze ook dat er ook mensen zijn met een hele andere cultuur dan zij hebben. De Itepela gemeenschap gaat om ons heen staan. Ze zegenen Ariel en mij en bidden dat wij spoedig zullen trouwen. Pedro denkt dat de gemeenschap het daadwerkelijk heeft begrepen; dat is geruststellend.

De volgende ochtend komt Louie het terrein op rijden met een grote vrachtauto.
Louie ontmoet ik elk jaar op een andere plaats in Lichinga. Ik praat altijd graag met hem, want hij heeft een interessante levensstijl en ook zijn geloofsleven is net even anders dan anders. Dit maakt dat gesprekken met hem elke keer een schat aan nieuwe ideeën oplevert en een ander perspectief op het leven geeft. Louie is een Zuid-Afrikaanse boer, die een boerderij heeft in Chiconono.
Hij komt iedereen oppikken met zijn grote vee truck, waarin ook Jaïr, Ariël en ik zullen klimmen. We helpen met het inladen van de vracht, sjouwen met zakken meel, graan, matten en nog vele andere dingen. Louie komt er achter dat een band van de wagen lek is en samen met zijn zoon verwisselt hij het wiel. Het is een heel proces, maar voor Louie is het heel eenvoudig. Na nog een kleine reparatie aan de motor is de wagen klaar en kunnen de mensen via een ladder de wagen in klimmen. Jaïr, Ariël en ik helpen de mensen met instappen. De wagen is afgeladen vol: de mannen moeten staan anders is er niet genoeg ruimte voor iedereen. In de truck zitten nu ongeveer zeventig mensen , met bagage.
De reis zal ongeveer twee uur duren. Louie rijdt heel voorzichtig op de stukken van de weg die erg slecht zijn, maar na een uur rijden remt de vrachtwagen plots heel hard. Louie biedt zijn excuses aan en vertelt ons dat hij niet remde maar de wagen vanzelf op de rem schoot. Louie is een paar uur bezig om uit te zoeken wat er aan de hand is: hij ontlucht de remmen, ontkoppelt de handrem en kijkt alles na, maar helaas ging de wagen niet meer van de rem af. Hij regelt een andere truck om ons naar Chiconono te brengen. Tim komt ons voorbij gereden en stopt om te vragen of alles goed gaat komen. Terwijl hij babbelt met Louie, kijken Jair en ik van af de vrachtwagen, achter in de auto van Tim. De wagen is vol gepakt en het hele gezin van Tim gaat mee naar de conferentie. Als we beter kijken, zien we tussen de tassen iets bewegen wat lijkt op een kitten. Maar het is geen kitten van een huiskat, want deze heeft de kleuren van een wilde kat.
Als het donker word en een behoorlijk stuk kouder, komt een vrachtwagen voor houttransport ons oppikken. De rit met die vrachtwagen is een heel stuk minder comfortabel: de wanden van de laadbak zijn in verhouding met de vee truck heel laag en is het niet mogelijk om alle mannen te laten staan, wat de ruimte erg krap maakt. Jaïr, Ariël en ik staan vooraan en houden ons vast aan een rek. Het is heel lastig om je evenwicht te houden en daarnaast is het heel fris, zeker als je geen extra vest hebt mee genomen zoals Jaïr en Ariël. Ik geef mijn vest aan Ariel zodat zij het minder koud heeft. Na zeven uur achter in een vrachtwagen, komen we dan eindelijk aan op het conferentie terrein. Daar worden we begroet door studenten van de DTS die daar hun 'out reach' doen. Ze worden begeleid door Frank en Sandra Obdam en ook zij zijn er bij om ons te begroeten.
Jaïr en ik worden naar het 'mannen huis' gestuurd. Daar slapen alle mannen van de DTS en alle conferentie gangers in één gebouwtje. Daar zijn geen bedden, iedereen zal op de grond slapen. Met zoveel mannen in zo'n krappe ruimte, is niet iets wat heel prettig is.
Tim staat bij de deur en vraagt of Jaïr en ik een tent bij ons hebben; gelukkig hebben we er een speciaal voor deze reis gekocht en meegenomen naar de conferentie. Van Tim mogen we onze tent naast die van hem opbouwen, aan de andere kant van het terrein bij het huis van de eigenaar van het stuk land. De eigenaar heeft de eerste christelijke radiozender in Niassa opgezet en daarom staan er ook hele grote antennes op het terrein. Van hem mogen we gebruik maken van zijn douche en toilet. Dit is echt heel fijn omdat we nu niet afhankelijk zijn van de wc's van de conferentie: veel mensen niet weten hoe ze een toilet moeten gebruiken, wat te merken is, aan het bijzonder creatief doen van hun behoefte in deze ruimte . Dat heb ik toch redelijk netjes verwoord dacht ik zo!
Ook brengen we het goede nieuws aan Ariël zodat zij niet in het 'dames huis' hoeft te slapen en zij met haar tent ook bij de groep kan staan. Als alles is opgebouwd, ga ik naar Tim toe en vraag hem of hij een rooster voor ons heeft zodat we weten waar en hoe laat we ergens naar toe moeten. Laat hij nou net degene zijn die de roosters bezit! Dus gelijk krijgen we een rooster in handen.
Natuurlijk vraag ik hem ook wat voor kitten hij nou mee heeft in zijn auto. Het blijkt een jonge serval te zijn die via via bij hem terecht is gekomen. Hij zal het dier naar een reservaat brengen als hij daar weer in de buurt is en tot die tijd zal het beestje bij hen blijven. Het is grappig te zien hoe het kleine katje de grote familietent van Tim verkent.

De conferentie is best lastig te volgen voor Jaïr en mij, omdat de conferentie in Chiyao wordt gegeven en vertaald wordt naar Portugees. Ariel doet haar best om het Portugees voor ons te vertalen naar Engels, maar de de vaak slechte vertaling van het Chiyao naar het Portugees en de slechte geluidskwaliteit, is het heel lastig om de dingen die gezegd worden te vertalen voor ons. Maar wat belangrijker is, is dat de Yao's begrijpen wat er verteld wordt en gelukkig was dat zo.
Er waren drie sprekers op de conferentie; een pastoor uit Malawi die zelf ook een Yao is, een pastoor uit Tanzania die ook Yao is en Fred Barrington, een zendeling uit Zuid-Afrika die vele jaren met de Yao heeft gewerkt.
Fred is begonnen met het werk in Itepela en het is mooi te zien dat het werk nog steeds door gaat, door het team in Itepela. Ik heb Fred op mijn eerste reis naar Itepela ontmoet en het is leuk hem weer spreken op deze conferentie.
De sprekers praten over de identiteit van de Yao; wie zijn de Yao, waar wonen ze, wat is hun cultuur, wie is een Yao in Christus, en nog vele andere onderwerpen over identiteit. Dit is compleet nieuw voor de Yao's, zeker voor degenen die nog nooit uit hun dorp zijn geweest. De sprekers praten over christenen en dat er veel christenen in de wereld zijn, waarbij ze de nadruk leggen op het gegeven dat er veel christelijke Yao zijn en dat die christelijke Yao's niet alleen zijn.
Vaak heeft een Yao die christen wordt, te maken met het verbannen worden uit de familie, ze worden veracht door de gemeenschap, moeten scheiden van hun man of vrouw, worden mishandeld en nog veel meer nare dingen. Het doet de christelijke Yao's heel veel om te weten dat ze niet alleen zijn, dat er veel christelijke groepen in Niassa zijn en dat het helemaal niet raar is om bij een groep christenen te horen.
Gedurende de conferentie is ook plaats voor getuigenissen. Dit maakt veel indruk op de conferentiegangers: dit is meer dan een verhaal, dit is het echte leven.
Een getuigenis dat Jaïr, Ariël en mij erg aansprak, was dat van Casimo uit Itepela. Hij was vroeger een belangrijk man in de moskee; hij was de geleerde en hij kent de hele Koran uit zijn hoofd. Zijn getuigenis ging uiteraard over zijn bekering maar het ging nog verder dan dat. Hij heeft de medicijnen van de heksendokter afgezworen en gebruikt deze niet meer. Hij ging zelfs nog verder: zijn vrouw en hij hebben besloten dat ze geen betoverde amuletten meer willen gebruiken voor hun jonge kinderen. Dit is heel radicaal en is een enorme stap, want pasgeboren kinderen hebben dit nodig, volgens het volksgeloof, om in leven te blijven en om goed te groeien. Zonder deze amuletten zal het kind doodgaan of misvormd opgroeien.
Mensen hier zijn in deze overtuiging opgegroeid en weten niet beter dan dat dit waar is, dus om dan je pasgeboren zoon geen amuletten te laten dragen is heel erg bijzonder.
Casimo getuigde dat hij gelooft dat Jezus er voor zal zorgen dat zijn kind goed en gezond zal opgroeien. Als bewijs liep hij iedereen langs om zijn inmiddels één jaar oude zoon te laten zien die kern gezond is, zonder gebruik van de amuletten en medicijnen van de medicijnman of toverdokter.
De Yao conferentie was een groot succes, voor de meeste Yao's ging een wereld voor hen open waar ze te voren geen zicht op hadden. Een ware levensgebeurtenis.

Na een week kamperen gaan we weer terug naar Lichinga. We worden opgehaald door de hout truck. Een niet zo comfortabele rit, maar wel erg snel: de chauffeur heeft blijkbaar haast! In twee uur zijn we in Lichinga. We blijven nog een nachtje slapen op het trainingscentrum. Jaïr, Ariël en ik mogen weer bij Dinis en Balbina overnachten. Helaas heeft de automonteur niet aan Ariëls auto gewerkt en de remmen zijn daarom nog niet in orde. We gaan naar de markt om de laatste dingen te kopen, zoals verse groenten, voordat we morgen naar Itepela gaan.
Als we weer terug zijn op het trainingscentrum lopen Jaïr, Ariël en ik naar het nieuwe huis van Dinis en Balbina. Zij zijn al enkele jaren bezig met het bouwen van een huis in Linchinga, ongeveer twintig minuten lopen van het trainingscentrum. Het is een prachtig huis: het heeft zelfs een soort kelder, een kamer half in de grond en half boven de grond. Het heeft vele kleine kamertjes en een centrale woonkamer/keuken.

's Avonds gaan Sergio, Ariël, Jaïr en ik naar een restaurant: we hebben alle vier zin in pizza. Halverwege onze pizza kunnen we niet meer eten, onze ogen waren groter dan onze maag.
Al een paar dagen voelen we ons niet zo lekker, we vermoeden dat het iets met het drinkwater te doen heeft, wat we gedronken hebben in Chiconono.
Het is zonde om zo'n pizza weg te doen dus we nemen de overgebleven stukken pizza mee. Buiten staan altijd kinderen te bedelen voor geld, we geven hen onze dozen met pizza stukken. Ze kijken een beetje verbaasd want ze hadden liever geld gehad, maar toch nemen ze het aan. Op de basis aangekomen komen we er achter dat er nog veel meer mensen zijn die ook ziek zijn geworden op de conferentie, zo hebben Pedro en Aldenice, een aantal andere zendelingen en ook andere conferentiegangers, ook buikkrampen, diarree en het gevoel dat ze niets binnen kunnen houden.

De volgende dag staan we klaar om te vertrekken als Pedro komt. hij vraagt aan Ariël of zij mensen naar de markt kan brengen omdat deze Lichinga nog nooit hebben gezien. Ariël voelt zich niet lekker maar wil best een auto vol mensen naar de markt brengen. Als ze vraagt hoeveel mensen ze moet vervoeren, zegt Pedro; "allemaal", dat zijn ongeveer tachtig personen! Dat zijn heel veel auto ritten en, gezien de situatie van een overstuur spijsverteringskanaal, moet Ariël dit verzoek afwijzen. Het is beter dat Pedro een kleine truck regelt om deze mensen naar de markt te brengen en weer terug. Jaïr, Ariël, Sergio, het nichtje van Geraldo, en ik vertrekken naar Itepela. De reis verloopt soepel en zonder problemen.

Als we weer in Itepla zijn, wachten Jaïr en ik op Pedro en Aldenice want zij zijn immers onze gastheer en gastvrouw. Maar helaas zijn ze er niet voor het avondeten. Ariël biedt ons een maaltijd aan. Na de maaltijd gaan Jaïr en ik naar ons huisje dat ongeveer vijftien minuten lopen is van af het huis van Geraldo en het huis van Ariel. De volgende dag zijn Pedro en Aldenice er nog steeds niet en ook nu zijn we weer welkom om bij Ariel te komen eten.
Niemand weet wanneer Pedro en Aldenice er weer zijn. Bij Ariel kijken we een film en doen een aantal kaart en bordspellen. Als ook deze dag voorbij is, gaan Jaïr en ik weer terug naar huis. De volgende middag komen Pedro en Aldenice weer terug, met de mensen van de kerk. Ze hadden de dagen verlengt om met iedereen Lichinga te bezichtigen. Het is in ieder geval weer fijn onze gastgevers weer terug te hebben.